درباره مسئولیت اجتماعی شرکت ها

مدت زمان مطالعه : حدود 7 دقیقه 

Corporate Social Responsibility (CSR)

مسئولیت اجتماعی بنگاهی یا شرکتی، مفهومی است که طی آن یک بنگاه اقتصادی به مواردی فراتر از افزایش سود و انباشت حداکثری منابع توجه می کند. مسئولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی جزء مفاهیمی است که در نسبت مستقیم با مفاهیم توسعه پایدار قرار دارد و قرار است به صاحبان کسب ‌و‌ کارها یادآوری کند که تحقق اهداف توسعه پایدار در گرو رفتار مسئولانه آنهاست. به عبارت دیگر طبق مدل آرچی کارول، یک بنگاه اقتصادی طی چهار مرحله از سطح سودآوری به سطح حقوقی و اخلاقی و در نهایت به سطح شهروند خوب رسیده و مسئولانه برای رشد و ارتقای مناطق پیرامونی خود فعالیت می کند.

• مقوله مسئولیت اجتماعی شرکت ها (Corporate Social Responsibility) که به اختصار CSR نامیده  می شود، تلاش دارد تا این مفهوم مهم و بنیادین را توسعه دهد که تنها خریداران نهایی کالا و خدمات نیستند که از خرید آن، سود یا ضرر می کنند و به همین خاطر، بحث محیط زیست و جامعه نیز به میان کشیده می شود. در واقع بحث CSR به طور کلی به این مساله توجه دارد که چقدر فعالیت های تولیدی یا خدماتی بنگاه های اقتصادی، حامی محیط زیست، حامی جامعه، حامی اقتصاد پایدار، حامی حقوق برابر کارگران، حامی حقوق انسان ها و حیوانات است.
• معمولا شرکت های بزرگ چند ملیتی، سالانه گزارش مسئولیت اجتماعی (CSR Annual Report) را منتشر می کنند تا به مخاطبان خود (اعم از سهامداران یا ذی نفعان) اعلام کنند که فعالیت یکسال اخیر آنها، تا چه اندازه محیط زیست و استانداردهای زیست محیطی و اجتماعی را حمایت کرده و محصول نهایی آنها، عاملی تخریبی برای آینده بشریت نبوده است. کارشناسان بر این باورند که شرکت ها برای اینکه در کســب و کار خود موفق باشند باید مسئولیت خود را در قبال جامعه و تمام کسانی که تحت تأثیر فعالیت های سازمان قرار می گیرند رعایت کنند.
• با این حال، باید توجه داشت که یک شرکت، زمانی به تعهد اجتماعی خود عمل می کند که مســئولیت های قانونی و اقتصادی خود را نیز اجرا کند. به عبارت دیگر، شرکت به حداقل مسئولیتی که قانون از آن خواسته، عمل می کند.
• مســئولیت اجتماعی، یک چارچوب مدیریت اخلاقی را در شرکت و بنگاه اضافه می کند که براساس آن، شرکت ها به فعالیت هایی اقدام می کنند که وضع جامعه را بهتر کند و از انجام کارهایی که باعث بدتر شــدن و وخیم شدن وضعیت جامعه می شــود نیز پرهیز کنند.
• CSR در واقع معتقد است که دوران نگاه کردن تک بعدی به تراز نامه مالی شرکت ها که تنها سود خالص و نهایی را ملاک موفقیت و ارزندگی و اعتبار شرکت در میان رقبا می دانیم، گذشته است. به همین خاطر است که نگاه  CSRبه مقوله کسب و کار و تراز نامه مالی شرکت ها، به جای نگاه سنتی تک بعدی (Single Bottom Line)، نگاهی ۳ بعدی (Triple Bottomed Line)  است (اصطلاحا 3P)، یعنی هم سود (PROFIT)  هم جامعه (PEOPLE) هم محیط زیست (PLANET) در تراز نامه مالی شرکت ها و مجموعه رفتارهای اقتصادی بنگاه ها باید دیده شود و لحاظ گردد.  بنابراین مسئولیت اجتماعی به مجموعه اقدامات داوطلبانه ای گفته می شود که یک کسب و کار در سه حوزه اجتماعی، اقتصادی و محیط زیست در پیش می گیرد تا به توسعه پایدار کمک کند.

یعنی شرکت هایی که خود را حامی توسعه پایدار و مسئولیت های اجتماعی می دانند، باید سودی را ارائه کنند که در آن، ملاحظات جامعه و محیط زیست هم رعایت شده باشد. یعنی اگر سود شرکت بخاطر به کارگیری روش های جایگزینی برای مصرف کمتر بنزین، گازوئیل، کاغذ، برق و … کاهش یافته است، این مقوله در تراز نامه ها قید و اعلام شود. در واقع اعلام شود که اگر شرکت امسال سود کمتری کرده است، بخاطر حمایت بیشتر از محیط زیست و حقوق جامعه و شهروندان بوده است.

• مجله معروف فوربس، شرکت ها را از نظر CRSرتبه بندی کرده است. بر این اساس ،گوگل، همچنان در صدر دنیای CSR قرار دارد و به مواردی مانند کمک مالی و علمی به مدارس، کمک های خیریه، پاک ســازی و تفکیک زباله ها، کاهش مصرف کاغذ، حمایت از شرکت های کوچک، کاهش مسائل زیست محیطی و … توجه بسیاری نشان داده است.
• بنابراین مسئولیت اجتماعی شرکت ها، روشی است که کمپانی ها به کار می گیرند تا علاوه بر اینکه برای خودشان سودآوری کنند، برای محیط نیز مفید باشند. بر همین اساس، برای مدیران امروز دیگر کافی نیست که وظایفی چون برنامه ریزی، سازماندهی و کنترل را انجام دهند و خود را اثربخش بنامند، بلکه پاسخ گویی به نیازهای جامعه و خواست شهروندان و مشتریان داخلی و خارجی، از زمره وظایف با اهمیت تر آنان محسوب می شود.