فواید رنگ آمیزی بزرگسالان که شاید زندگیتان را تغییر دهد
مدت زمان مطالعه : حدود 10 دقیقه
مطلب را با چند سوال شروع می کنیم :
- چرا نیوتون زیر درخت و ارشمیدس در حمام به ایده ای برای حل مشکل خود رسیدند ؟
- چه کار کنیم که برای حل مشکلات یک راه حل شهودی به ذهنمان برسد ؟
- آیا فکر می کنید تنها راه موفقیت ، تلاش بیشتر است ؟
- چگونه مغز شهودی خود را فعال کنیم ؟
یک ایده چطور در مغز شکل می گیرد ؟
- برای رسیدن به پاسخ این سوالات که در نهایت خواهیم دید که ارتباط نزدیکی با رنگ آمیزی بزرگسالان دارد بهتر است ابتدا بدانیم که اصلا چطور یک ایده در مغز شکل می گیرد ؟ ساده و مختصر اینکه زمانی یک ایده در مغز ما شکل می گیرد که یک سری اتصالات جدید از نورون ها به شکل شبکه ای ، در مغز ما بوجود آید که این اتصالات نورونی هم زمان با هم فعال می شوند پس ایده در واقع یک سری اتصالات نورونی در مغز ماست که ایجاد یک شبکه نورونی میکنند و همزمان با هم فعال می شوند پس دلیل اینکه ما هنوز به ایده مدنظرمان نرسیده ایم این است که هنوز اتصالات نورونی مخصوص آن ایده در مغز ما بوجود نیامده است .
- راه حل پیشنهادی برای تشکیل اتصالات نورونی و ایجاد شبکه نورنی و در نهایت رسیدن به ایده مدنظر چیست ؟ جواب این است که : در مسیر حرکت به سمت ایده باشیم ، کتاب ها ، مقالات مربوط به آن را مطالعه کنیم ، فیلم های مرتبط با آن را ببینیم ، با افراد دیگر که صلاحیت دارند در مورد ایده خود صحبت کنیم ، در مورد ایده خود و هر چیز مرتبط با آن فکر کنیم تا آرام آرام اتصالات نورنی در مغز ما شکل بگیرد و شبکه نورونی ایده ایجاد شود ، نگران هم نباشیم ، در وقت مناسب ایده به ذهنمان خطور خواهد کرد ، مطمئن باشید ، فقط به ذهنتان اجازه دهید تا شبکه نورنی ایده اصلی را تشکیل دهد .
چرا نیوتون زمانی که زیر درخت سیب دراز کشیده بود قانون جاذبه را کشف کرد ؟
- حالا که متوجه شدیم یک ایده چطور در ذهن ما شکل می گیرد سوال اینجاست که چرا نیوتون زمانی که زیر درخت سیب دراز کشیده بود قانون جاذبه را با افتادن سیبی از درخت کشف کرد و ارشمیدس در حمام به یکی از بزرگترین کشفیاتش دست یافت ، چطور مغز نیوتون و ارشمیدس درست زمانی که به نظر می رسید کار مهمی انجام نمی دهد و روی مسئله تمرکز نکرده است ، موضوع را کشف می کند و به جواب مسئله می رسد ؟ با توجه به مطالبی که در ادامه می آید خواهید فهمید که این کشفیات در هنگام استراحت اتفاقی نبوده و دلیل علمی جالبی دارد .
برای رسیدن به جواب سوال باید بدانیم که در زمان استراحت چه اتفاقی در مغز ما می افتد ؟
- شاید برای شما هم این اتفاق افتاده باشد که می خواستید شروع به درس خواندن کنید که افکارتان به جای دیگری منحرف می شود و به جای درس خواندن به افکاری مانند بررسی گذشته ، برنامه ریزی برای آینده و قضاوت درباره خود ، می پردازید و تنها وقتی که از این افکار و خیالات بیرون بیایید می فهمید که چه اتفاقی افتاده ، اما منشاء این افکار کجاست ؟ جالب است بدانید که منشاء این افکار در بخشی از مغز است که بنظر می رسد منبع اصلی خلاقیت ماست .
شبکه حالت پیش فرض مغز (Defult Mode Network) DMN
- تحقیقات نشان داده که مغز افراد بسیار خلاق در مقایسه با افراد دیگر در بخش های خاصی ارتباط بیشتری ما هم دارند که این بخش ها بیشتر با تولید و تحلیل ایده ها سروکار دارند ، مغزهای خلاق تر این توانایی را دارند که این بخش ها را هماهنگ با هم فعال کنند . این بخش ها شبکه حالت پیش فرض یا DMN (Default mode network ) نام دارد که وقتی فرد در حالت استراحت است در مغز او فعال می شود .
مطلب را با چند سوال شروع می کنیم :
- چرا نیوتون زیر درخت و ارشمیدس در حمام به ایده ای برای حل مشکل خود رسیدند ؟
- چه کار کنیم که برای حل مشکلات یک راه حل شهودی به ذهنمان برسد ؟
- آیا فکر می کنید تنها راه موفقیت ، تلاش بیشتر است ؟
- چگونه مغز شهودی خود را فعال کنیم ؟
یک ایده چطور در مغز شکل می گیرد ؟
- برای رسیدن به پاسخ این سوالات که در نهایت خواهیم دید که ارتباط نزدیکی با رنگ آمیزی بزرگسالان دارد بهتر است ابتدا بدانیم که اصلا چطور یک ایده در مغز شکل می گیرد ؟ ساده و مختصر اینکه زمانی یک ایده در مغز ما شکل می گیرد که یک سری اتصالات جدید از نورون ها به شکل شبکه ای ، در مغز ما بوجود آید که این اتصالات نورونی هم زمان با هم فعال می شوند پس ایده در واقع یک سری اتصالات نورونی در مغز ماست که ایجاد یک شبکه نورونی میکنند و همزمان با هم فعال می شوند پس دلیل اینکه ما هنوز به ایده مدنظرمان نرسیده ایم این است که هنوز اتصالات نورونی مخصوص آن ایده در مغز ما بوجود نیامده است .
- راه حل پیشنهادی برای تشکیل اتصالات نورونی و ایجاد شبکه نورنی و در نهایت رسیدن به ایده مدنظر چیست ؟ جواب این است که : در مسیر حرکت به سمت ایده باشیم ، کتاب ها ، مقالات مربوط به آن را مطالعه کنیم ، فیلم های مرتبط با آن را ببینیم ، با افراد دیگر که صلاحیت دارند در مورد ایده خود صحبت کنیم ، در مورد ایده خود و هر چیز مرتبط با آن فکر کنیم تا آرام آرام اتصالات نورنی در مغز ما شکل بگیرد و شبکه نورونی ایده ایجاد شود ، نگران هم نباشیم ، در وقت مناسب ایده به ذهنمان خطور خواهد کرد ، مطمئن باشید ، فقط به ذهنتان اجازه دهید تا شبکه نورنی ایده اصلی را تشکیل دهد .
چرا نیوتون زمانی که زیر درخت سیب دراز کشیده بود قانون جاذبه را کشف کرد ؟
- حالا که متوجه شدیم یک ایده چطور در ذهن ما شکل می گیرد سوال اینجاست که چرا نیوتون زمانی که زیر درخت سیب دراز کشیده بود قانون جاذبه را با افتادن سیبی از درخت کشف کرد و ارشمیدس در حمام به یکی از بزرگترین کشفیاتش دست یافت ، چطور مغز نیوتون و ارشمیدس درست زمانی که به نظر می رسید کار مهمی انجام نمی دهد و روی مسئله تمرکز نکرده است ، موضوع را کشف می کند و به جواب مسئله می رسد ؟ با توجه به مطالبی که در ادامه می آید خواهید فهمید که این کشفیات در هنگام استراحت اتفاقی نبوده و دلیل علمی جالبی دارد .
برای رسیدن به جواب سوال باید بدانیم که در زمان استراحت چه اتفاقی در مغز ما می افتد ؟
- شاید برای شما هم این اتفاق افتاده باشد که می خواستید شروع به درس خواندن کنید که افکارتان به جای دیگری منحرف می شود و به جای درس خواندن به افکاری مانند بررسی گذشته ، برنامه ریزی برای آینده و قضاوت درباره خود ، می پردازید و تنها وقتی که از این افکار و خیالات بیرون بیایید می فهمید که چه اتفاقی افتاده ، اما منشاء این افکار کجاست ؟ جالب است بدانید که منشاء این افکار در بخشی از مغز است که بنظر می رسد منبع اصلی خلاقیت ماست .
شبکه حالت پیش فرض مغز (Defult Mode Network) DMN
- تحقیقات نشان داده که مغز افراد بسیار خلاق در مقایسه با افراد دیگر در بخش های خاصی ارتباط بیشتری ما هم دارند که این بخش ها بیشتر با تولید و تحلیل ایده ها سروکار دارند ، مغزهای خلاق تر این توانایی را دارند که این بخش ها را هماهنگ با هم فعال کنند . این بخش ها شبکه حالت پیش فرض یا DMN (Default mode network ) نام دارد که وقتی فرد در حالت استراحت است در مغز او فعال می شود .
- شبکه حالت پیش فرض ، همانطور که از نامش پیداست یک شبکه مغزی است اما در مقیاس بزرگ ، که شامل مناطقی می شود که فعالیتشان به شدت به هم وابسته است و در عین حال از شبکه های مغزی دیگر جدا هستند ، وقتی فرد در حال استراحت است ، شبکه حالت پیش فرض فعالیت بیشتری دارد و در این حالت فرد خلاقیت بیشتری را از خود نشان می دهد ، در شکل زیر مناطق رنگی همان شبکه حالت پیش فرض می باشد .
- شبکه حالت پیش فرض یک مکان پرکار و فعال است که ما در آنجا به رویا پردازی ، تخیل و نشخوار ذهنی می پردازیم و به نظر می رسد که منبع اصلی خلاقیت ما نیز همین شبکه باشد پس می توان گفت که این بخش برای خلاقیت ما نقش اساسی دارد و تصور می شود که مکانی برای ظاهر شدن بینش های شهودی است ، که با استفاده از آن می توانیم به راه حل های شهودی برای حل مسائل دست پیدا کنیم .
- جالب است بدانید که طی تحقیقی ، حدود ۱.۶ میلیون اتصلات درون مغزی را همزمان با هم تحلیل و بررسی کردند و به این نتیجه رسیدن که بیشترین هماهنگی بین ساختار مغز و عملکرد آن در حالت پیش فرض مغز رخ می دهد .
افکاری که با فعالیت شبکه حالت پیش فرض در مغز رخ می دهد به شرح زیر است
- افکار مربوط به یاد آوری گذشته : فرد نوعی سفر زمانی به گذشته دارد و خاطرات و تجربه های قبلی خود را مرور و یادآوری می کند
- افکار برنامه ریزی برای آینده : فرد شروع به فکر کردن درباره آینده خود و برنامه ریزی برای آن می کند .
- قضاوت درباره خود : فرد درباره احساسات و شخصیت خود شروع به قضاوت می کند .
- دیگران و فکری که در سر دارند : مورد دیگری که در هنگام استفاده از شبکه پیش فرض مغز ، فعال می شود ، فکر کردن به افراد دیگر و آنچه افراد دیگر به آن فکر می کنند ، است .
- توجه بیشتر به بدن : در حالت پیش فرض توجه ما به بدنمان بیشتر می شود و بدن را بهتر درک میکنیم .
- جمع آوری اطلاعات : یکی از وظایف مهم این بخش این است که اطلاعات مهم را از محیط اطراف جمع آوری می کند
ما ، هم می توانیم از این افکار به نفع خود استفاده کنیم و هم به ضرر خود ، اول بررسی کنیم که این افکار چطور می تواند به ما ضرر برساند تا بعد از آن بتوانیم با راهکاری هوشمندانه نه تنها اجازه ندهیم که به ما آسیب برسانند بلکه از آن افکار آزار دهنده در جهت رشد و پیشرفت خود استفاده کنیم .
رنگ آمیزی راه رهایی از شر افکار مزاحم
- همانطور که اشاره شد وقتی در حال استراحت هستیم ، فعالیت شبکه حالت پیش فرض بیشتر می شود و در این زمان افکاری درباره گذشته ، آینده ، خودمان و دیگران به ذهنمان خطور می کند ، این افکار امکان دارد برای ما آزار دهنده باشند ، اگر فرد به این افکار به صورت مداوم توجه کند باعث اضطراب ، استرس و نگرانی می شود که در صورت ادامه دار شدن این روند ، منجر به افسردگی می گردد و حتی می تواند آن را تشدید کند اما نگران نباشید ، یک راه حل بسیار ساده وجود دارد که هم مغز شما را در حالت شبکه پیش فرض نگه می دارد و هم شما را از شر افکار آزار دهنده نجات می دهد ، به نظر شما این راه حل چیست ؟
- شاید جواب شما مراقبه باشد ، اما همه ما می دانیم که افراد زیادی هستند که علاقه ای به مراقبه ندارند و آن را انجام نمی دهند پس باید چه کار کنند که از افکار آزار دهنده نجات پیدا کنند ؟ از طرفی اگر ما خسته یا نگران باشیم و افکار آزاردهنده به ذهن ما حمله کنند ما را خسته تر و نگران تر می کنند ، در چنین حالتی سطح انرژی ما کاهش می یابد و ما می دانیم که مراقبه به انرژی زیادی نیاز دارد ، پس تکلیف چیست ؟
- یک کار بسیار راحتی که در این زمان می توانیم انجام دهیم تا توجه خود را از افکار آزار دهنده بگیریم و به موضوع دیگری جلب کنیم تا ذهن بتواند استراحت کند و انرژی از دست رفته خود را بدست آورد ، رنگ آمیزی است .
چرا رنگ آمیزی گزینه مناسبی است ؟
- ما می خواهیم از فشاری که افکار آزار دهنده به ما وارد می کنند نجات پیدا کنیم و از طرفی می خواهیم که ذهنمان در حالت پیش فرض باقی بماند چون این حالت سود فراوانی به ما می رساند ، جلوتر توضیح کامل می دهیم که وقتی که ما در حال انجام کاری خودکار هستیم که انجام آن نیاز به تمرکز زیادی ندارد یا به عبارتی آن کار برای ما به صورت ناخودآگاه درآمده ، مغز به حالت شبکه پیش فرض می رود ، رنگ آمیزی هم چنین شرایطی را دارد ، چون معمولا ما برای رنگ آمیزی به توجه و تمرکز زیادی نیاز نداریم و معمولا به صورت ناخودآگاه رنگ آمیزی می کنیم پس در هنگام رنگ آمیزی مغز ما در شبکه حالت پیش فرض باقی می ماند و از طرفی توجه ما از افکار آزار دهنده گرفته شده و معطوف به رنگ آمیزیی می شود که نه تنها برای ما آزار دهنده نیست که خیلی هم لذت بخش است .
استفاده هوشمندانه از افکار آزاردهنده
- پس تا اینجا متوجه شدیم که برای مقابله با افکار آزاردهنده به راحتی می توانیم از رنگ آمیزی استفاده کنیم ، اما ما می توانیم از این افکار آزار دهنده یک استفاده هوشمندانه به نفع خودمان انجام دهیم ، چطور ؟ نگاه کنید ، این افکار هر چه که باشند مربوط به خودمان هستند و شرایطی که همین الان در آن قرار داریم ، پس این افکار می تواند اطلاعات بسیار باارزشی را در اختیار ما قرار دهند که هم بتوانیم ریشه مشکلاتی که الان با آن ها روبه رو هستیم را بشناسیم و هم به یک خودشناسی برسیم ، چطور ؟ به این شکل که زمانی که داریم رنگ آمیزی می کنیم ، به افکار برخواسته از ذهن بدون قضاوت کردن فقط نگاه کنیم و فقط مشاهده کننده آن ها باشیم ، یادمان باشد که ما خودمان این افکار را بوجود آورده ایم ، درست است که این افکار آزاردهنده هستند ولی دارند از دنیای درونی ما خبر می دهند و به ما می گویند که درون ما چه خبر است و اگر از مشکلی رنج می بریم ریشه مشکل اینجاست افکار دارند به ما سر نخ می دهند ، به این شکل ما می توانیم از افکار آزاردهنده به شکلی هوشمندانه به نفع خود استفاده کنیم .
- شبکه حالت پیش فرض ، همانطور که از نامش پیداست یک شبکه مغزی است اما در مقیاس بزرگ ، که شامل مناطقی می شود که فعالیتشان به شدت به هم وابسته است و در عین حال از شبکه های مغزی دیگر جدا هستند ، وقتی فرد در حال استراحت است ، شبکه حالت پیش فرض فعالیت بیشتری دارد و در این حالت فرد خلاقیت بیشتری را از خود نشان می دهد ، در شکل زیر مناطق رنگی همان شبکه حالت پیش فرض می باشد .
- شبکه حالت پیش فرض یک مکان پرکار و فعال است که ما در آنجا به رویا پردازی ، تخیل و نشخوار ذهنی می پردازیم و به نظر می رسد که منبع اصلی خلاقیت ما نیز همین شبکه باشد پس می توان گفت که این بخش برای خلاقیت ما نقش اساسی دارد و تصور می شود که مکانی برای ظاهر شدن بینش های شهودی است ، که با استفاده از آن می توانیم به راه حل های شهودی برای حل مسائل دست پیدا کنیم .
- جالب است بدانید که طی تحقیقی ، حدود ۱.۶ میلیون اتصلات درون مغزی را همزمان با هم تحلیل و بررسی کردند و به این نتیجه رسیدن که بیشترین هماهنگی بین ساختار مغز و عملکرد آن در حالت پیش فرض مغز رخ می دهد .
افکاری که با فعالیت شبکه حالت پیش فرض در مغز رخ می دهد به شرح زیر است
- افکار مربوط به یاد آوری گذشته : فرد نوعی سفر زمانی به گذشته دارد و خاطرات و تجربه های قبلی خود را مرور و یادآوری می کند
- افکار برنامه ریزی برای آینده : فرد شروع به فکر کردن درباره آینده خود و برنامه ریزی برای آن می کند .
- قضاوت درباره خود : فرد درباره احساسات و شخصیت خود شروع به قضاوت می کند .
- دیگران و فکری که در سر دارند : مورد دیگری که در هنگام استفاده از شبکه پیش فرض مغز ، فعال می شود ، فکر کردن به افراد دیگر و آنچه افراد دیگر به آن فکر می کنند ، است .
- توجه بیشتر به بدن : در حالت پیش فرض توجه ما به بدنمان بیشتر می شود و بدن را بهتر درک میکنیم .
- جمع آوری اطلاعات : یکی از وظایف مهم این بخش این است که اطلاعات مهم را از محیط اطراف جمع آوری می کند
ما ، هم می توانیم از این افکار به نفع خود استفاده کنیم و هم به ضرر خود ، اول بررسی کنیم که این افکار چطور می تواند به ما ضرر برساند تا بعد از آن بتوانیم با راهکاری هوشمندانه نه تنها اجازه ندهیم که به ما آسیب برسانند بلکه از آن افکار آزار دهنده در جهت رشد و پیشرفت خود استفاده کنیم .
رنگ آمیزی راه رهایی از شر افکار مزاحم
- همانطور که اشاره شد وقتی در حال استراحت هستیم ، فعالیت شبکه حالت پیش فرض بیشتر می شود و در این زمان افکاری درباره گذشته ، آینده ، خودمان و دیگران به ذهنمان خطور می کند ، این افکار امکان دارد برای ما آزار دهنده باشند ، اگر فرد به این افکار به صورت مداوم توجه کند باعث اضطراب ، استرس و نگرانی می شود که در صورت ادامه دار شدن این روند ، منجر به افسردگی می گردد و حتی می تواند آن را تشدید کند اما نگران نباشید ، یک راه حل بسیار ساده وجود دارد که هم مغز شما را در حالت شبکه پیش فرض نگه می دارد و هم شما را از شر افکار آزار دهنده نجات می دهد ، به نظر شما این راه حل چیست ؟
- شاید جواب شما مراقبه باشد ، اما همه ما می دانیم که افراد زیادی هستند که علاقه ای به مراقبه ندارند و آن را انجام نمی دهند پس باید چه کار کنند که از افکار آزار دهنده نجات پیدا کنند ؟ از طرفی اگر ما خسته یا نگران باشیم و افکار آزاردهنده به ذهن ما حمله کنند ما را خسته تر و نگران تر می کنند ، در چنین حالتی سطح انرژی ما کاهش می یابد و ما می دانیم که مراقبه به انرژی زیادی نیاز دارد ، پس تکلیف چیست ؟
- یک کار بسیار راحتی که در این زمان می توانیم انجام دهیم تا توجه خود را از افکار آزار دهنده بگیریم و به موضوع دیگری جلب کنیم تا ذهن بتواند استراحت کند و انرژی از دست رفته خود را بدست آورد ، رنگ آمیزی است .
چرا رنگ آمیزی گزینه مناسبی است ؟
- ما می خواهیم از فشاری که افکار آزار دهنده به ما وارد می کنند نجات پیدا کنیم و از طرفی می خواهیم که ذهنمان در حالت پیش فرض باقی بماند چون این حالت سود فراوانی به ما می رساند ، جلوتر توضیح کامل می دهیم که وقتی که ما در حال انجام کاری خودکار هستیم که انجام آن نیاز به تمرکز زیادی ندارد یا به عبارتی آن کار برای ما به صورت ناخودآگاه درآمده ، مغز به حالت شبکه پیش فرض می رود ، رنگ آمیزی هم چنین شرایطی را دارد ، چون معمولا ما برای رنگ آمیزی به توجه و تمرکز زیادی نیاز نداریم و معمولا به صورت ناخودآگاه رنگ آمیزی می کنیم پس در هنگام رنگ آمیزی مغز ما در شبکه حالت پیش فرض باقی می ماند و از طرفی توجه ما از افکار آزار دهنده گرفته شده و معطوف به رنگ آمیزیی می شود که نه تنها برای ما آزار دهنده نیست که خیلی هم لذت بخش است .
استفاده هوشمندانه از افکار آزاردهنده
- پس تا اینجا متوجه شدیم که برای مقابله با افکار آزاردهنده به راحتی می توانیم از رنگ آمیزی استفاده کنیم ، اما ما می توانیم از این افکار آزار دهنده یک استفاده هوشمندانه به نفع خودمان انجام دهیم ، چطور ؟ نگاه کنید ، این افکار هر چه که باشند مربوط به خودمان هستند و شرایطی که همین الان در آن قرار داریم ، پس این افکار می تواند اطلاعات بسیار باارزشی را در اختیار ما قرار دهند که هم بتوانیم ریشه مشکلاتی که الان با آن ها روبه رو هستیم را بشناسیم و هم به یک خودشناسی برسیم ، چطور ؟ به این شکل که زمانی که داریم رنگ آمیزی می کنیم ، به افکار برخواسته از ذهن بدون قضاوت کردن فقط نگاه کنیم و فقط مشاهده کننده آن ها باشیم ، یادمان باشد که ما خودمان این افکار را بوجود آورده ایم ، درست است که این افکار آزاردهنده هستند ولی دارند از دنیای درونی ما خبر می دهند و به ما می گویند که درون ما چه خبر است و اگر از مشکلی رنج می بریم ریشه مشکل اینجاست افکار دارند به ما سر نخ می دهند ، به این شکل ما می توانیم از افکار آزاردهنده به شکلی هوشمندانه به نفع خود استفاده کنیم .
شناخت عمیق تر شبکه حالت پیش فرض مغز
- بحث شبکه حالت پیش فرض را ادامه می دهیم تا به شناخت عمیق تر و کاربردی تری از این بخش بسیار مهم مغز دست پیدا کنیم ، تحقیقات نشان داده که مغز در حالت استراحت نسبت به زمانی که در حال انجام دادن فعالیت بیرونی (مثل کتاب خواندن) است ، فعال تر است و انرژی بیشتری مصرف می کند یعنی زمانی که شما دراز کشیده اید و چشمان خود را بسته اید مغز شما غالبا فعال ترین حالت خود را دارد به عبارت دیگر وقتی که ما در حال استراحت هستیم و از مغز خود کار نمی کشیم ، مغز بیکار نمی ماند و در حال انجام فعالیت های خود است و فقط ۵ تا ۱۰ درصد از سوخت و ساز مغز مربوط به زمانی است که ما به صورت مستقیم از مغز کار می کشیم (مثلا در حال حل مسئله ریاضی هستیم) ولی ۸۰ درصد فعالیت مغز مربوط به فعالیت های خودکار(ناخودآگاه) مغز است پس می توان نتیجه گرفت که مغز بیشترین انرژی خود را برای فعالیت های خودکار(ناخودآگاه) خود مصرف می کند .
- سطح فعالیت شبکه حالت پیش فرض زمانی زیاد می شود که فرد در حال استراحت باشد یا اینکه کاری را به صورت خودکار انجام دهد که نیازمند تمرکز زیادی نباشد مثل رنگ آمیزی ، در مقابل وقتی فرد فعالیتی را انجام می دهد که به تمرکز زیادی نیاز دارد ( مانند حل یک مسئله یا کتاب خواندن ) فعالیت شبکه حالت پیش فرض کاهش می یابد .
- زمانی که فرد در حال تمرکز و توجه شدید است چون این کار به انرژی زیادی نیاز دارد ، از فعالیت نواحی شبکه پیش فرض کم می شود تا فرد بتواند انرژی لازم برای توجه و تمرکز بیشتر را بدست آورد .
- جالب است بدانید که اگر توجه و تمرکز ما فقط بخش کوچکی از دنیای بیرون را پوشش می داد ( یک توجه تونلی ، مثل زمانی که ما روی یک موضوع تمرکز داریم و به بقیه محیط اطراف توجهی نمی کنیم ) و اگر در چنین حالتی شبکه حالت پیش فرض به صورت وسیع دنیای بیرون را بصورت خودکار پوشش نمی داد ما دچار بیماری به نام سندرم بالینت می شدیم اما ما الان شبکه حالت پیش فرضی داریم که به درستی کار می کند و حتی زمانی که ما به صورت خودآگاه به محیط بیرون توجهی نداریم ، خودش به صورت خود کار و دائمی آن هم در سطحی وسیع اطلاعات را برای ما جمع آوری می کند (جلوتر درباره ویژگی جمع آوری اطلاعات توسط شبکه حالت پیش فرض به صورت کامل توضیح داده خواهد شد) .
- تحقیقات نشان داده که کمبود خواب در فعالیت شبکه پیش فرض ، اختلال ایجاد می کند ، پس مواظب زمان خوابمان باشیم اگر در فعالیت های این بخش اختلال بوجود بیاید نتیجه ی آن شکل گیری بیماری هایی چون آلزایمر ، اسکیزوفرنی ، اختلال کمبود توجه ، بیش فعالی و اختلالات آگاهی ، خواهد بود .
وقتی کاری را بارها و بارها انجام دادیم کنترل آن به شبکه حالت پیش فرض سپرده می شود
- بسیاری از نواحی مغز تا زمانی که فعالیت‌های مغز برای انجام یک کار بخصوص متمرکز نشده باشند همچنان بی‌وقفه و مداوم فعال خواهند بود و درست زمانی که فعالیت ذهنی جدیدی در مغز راه‌اندازی میشود فعالیت‌های درونی مغز کاهش خواهد یافت.
- تصاویر مغزی نشان داده که وقتی ما به موضوع خاصی توجه نمی کنیم مغز به حالت خودکار می رود در این حالت ما می توانیم کارها را سریع ، صحیح و بدونه تفکر آگاهانه انجام دهیم (مثل زمانی که در حال رانندگی هستیم) که این حالت خودکار بوسیله شبکه حالت پیش فرض کنترل می شود .
- زمانی که فرد در حال انجام کاری است که با آن آشنایی کامل دارد یعنی بارها و بارها آن را انجام داده و همچنین زمانی که فرد در حال استراحت است ، در این دو حالت ، فعالیت مغز به طور خودکار روی شبکه حالت پیش فرض قرار می گیرد که در این حالت فعالیت های مغز به صورت خودکار(ناخودآگاه) انجام میشود مانند حالت خلبان خودکار هواپیما (autopilot) ، اما نباید تصور کرد که مغز در این حالت بیکار است بلکه فعال تر از همیشه است ، فعالیت هایی مانند رویا پردازی ، تخیل و افکار خود محور که توسط شبکه حالت پیش فرض انجام می شود ، دستورات پیچیده ای برای مغز بهمراه دارد .
- مغز ما هیچ وقت بیکار نیست ، وقتی ما کاری انجام نمی دهیم مغز به صورت خودکار به حالت پیش فرض می رود و تا زمانی که یک محرک خارجی موجب فعالیت بخش دیگری از مغز نشود در همین حالت خودکار و ناخودآگاه باقی می ماند و به محض اینکه فرد به کاری مشغول شود فعالیت حالت پیش فرض کاهش می یابد و انرژی لازم برای توجه فرد به عامل بیرونی فراهم می شود (مثلا زمانی که فرد شروع به خواندن متنی می کند) .
- زمانی که ما کاری را بارها و بارها انجام دادیم کنترل آن به شبکه حالت پیش فرض سپرده می شود و در زمان انجام فعالیت های که نیاز به توجه و تمرکز بالایی ندارند و به اصطلاح ، ما آن ها را به صورت ناخودآگاه انجام می دهیم مانند رانندگی و رنگ آمیزی شبکه حالت پیش فرض فعال می شود چون همانطور که اشاره شد وقتی کاری را بارها و بارها انجام دادیم و انجام آن برای ما ناخودآگاه شد کنترل آن به شبکه حالت پیش فرض سپرده خواهد شد .
- شبکه حالت پیش فرض کاملا به صورت خودکار عمل می کند و زمانی که کاری را کامل آموختیم ، نیاز به فکر کردن را کمتر می کند و به ما اجازه می دهد وقایع آینده را پیش بینی کرده و سریع تر تصمیمی گیری کنیم مثل زمان رانندگی در مسیری که بارها آن مسیر را رفته ایم ، در این حالت فعالیت مغز روی شبکه حالت پیش فرض می رود و ما به راحتی رانندگی می کنیم که البته زمانی که اتفاقی که انتظارش را نداشتیم ، رخ دهد ، مغز از حالت شبکه پیش فرض (حالت ناخودآگاه) خارج می شود و ناخودآگاهی کم و خودآگاهی افزایش می یابد تا فرد تصمیم مناسبی برای آن شرایط بگیرد .
شناخت عمیق تر شبکه حالت پیش فرض مغز
- بحث شبکه حالت پیش فرض را ادامه می دهیم تا به شناخت عمیق تر و کاربردی تری از این بخش بسیار مهم مغز دست پیدا کنیم ، تحقیقات نشان داده که مغز در حالت استراحت نسبت به زمانی که در حال انجام دادن فعالیت بیرونی (مثل کتاب خواندن) است ، فعال تر است و انرژی بیشتری مصرف می کند یعنی زمانی که شما دراز کشیده اید و چشمان خود را بسته اید مغز شما غالبا فعال ترین حالت خود را دارد به عبارت دیگر وقتی که ما در حال استراحت هستیم و از مغز خود کار نمی کشیم ، مغز بیکار نمی ماند و در حال انجام فعالیت های خود است و فقط ۵ تا ۱۰ درصد از سوخت و ساز مغز مربوط به زمانی است که ما به صورت مستقیم از مغز کار می کشیم (مثلا در حال حل مسئله ریاضی هستیم) ولی ۸۰ درصد فعالیت مغز مربوط به فعالیت های خودکار(ناخودآگاه) مغز است پس می توان نتیجه گرفت که مغز بیشترین انرژی خود را برای فعالیت های خودکار(ناخودآگاه) خود مصرف می کند .
- سطح فعالیت شبکه حالت پیش فرض زمانی زیاد می شود که فرد در حال استراحت باشد یا اینکه کاری را به صورت خودکار انجام دهد که نیازمند تمرکز زیادی نباشد مثل رنگ آمیزی ، در مقابل وقتی فرد فعالیتی را انجام می دهد که به تمرکز زیادی نیاز دارد ( مانند حل یک مسئله یا کتاب خواندن ) فعالیت شبکه حالت پیش فرض کاهش می یابد .
- زمانی که فرد در حال تمرکز و توجه شدید است چون این کار به انرژی زیادی نیاز دارد ، از فعالیت نواحی شبکه پیش فرض کم می شود تا فرد بتواند انرژی لازم برای توجه و تمرکز بیشتر را بدست آورد .
- جالب است بدانید که اگر توجه و تمرکز ما فقط بخش کوچکی از دنیای بیرون را پوشش می داد ( یک توجه تونلی ، مثل زمانی که ما روی یک موضوع تمرکز داریم و به بقیه محیط اطراف توجهی نمی کنیم ) و اگر در چنین حالتی شبکه حالت پیش فرض به صورت وسیع دنیای بیرون را بصورت خودکار پوشش نمی داد ما دچار بیماری به نام سندرم بالینت می شدیم اما ما الان شبکه حالت پیش فرضی داریم که به درستی کار می کند و حتی زمانی که ما به صورت خودآگاه به محیط بیرون توجهی نداریم ، خودش به صورت خود کار و دائمی آن هم در سطحی وسیع اطلاعات را برای ما جمع آوری می کند (جلوتر درباره ویژگی جمع آوری اطلاعات توسط شبکه حالت پیش فرض به صورت کامل توضیح داده خواهد شد) .
- تحقیقات نشان داده که کمبود خواب در فعالیت شبکه پیش فرض ، اختلال ایجاد می کند ، پس مواظب زمان خوابمان باشیم اگر در فعالیت های این بخش اختلال بوجود بیاید نتیجه ی آن شکل گیری بیماری هایی چون آلزایمر ، اسکیزوفرنی ، اختلال کمبود توجه ، بیش فعالی و اختلالات آگاهی ، خواهد بود .
وقتی کاری را بارها و بارها انجام دادیم کنترل آن به شبکه حالت پیش فرض سپرده می شود
- بسیاری از نواحی مغز تا زمانی که فعالیت‌های مغز برای انجام یک کار بخصوص متمرکز نشده باشند همچنان بی‌وقفه و مداوم فعال خواهند بود و درست زمانی که فعالیت ذهنی جدیدی در مغز راه‌اندازی میشود فعالیت‌های درونی مغز کاهش خواهد یافت.
- تصاویر مغزی نشان داده که وقتی ما به موضوع خاصی توجه نمی کنیم مغز به حالت خودکار می رود در این حالت ما می توانیم کارها را سریع ، صحیح و بدونه تفکر آگاهانه انجام دهیم (مثل زمانی که در حال رانندگی هستیم) که این حالت خودکار بوسیله شبکه حالت پیش فرض کنترل می شود .
- زمانی که فرد در حال انجام کاری است که با آن آشنایی کامل دارد یعنی بارها و بارها آن را انجام داده و همچنین زمانی که فرد در حال استراحت است ، در این دو حالت ، فعالیت مغز به طور خودکار روی شبکه حالت پیش فرض قرار می گیرد که در این حالت فعالیت های مغز به صورت خودکار(ناخودآگاه) انجام میشود مانند حالت خلبان خودکار هواپیما (autopilot) ، اما نباید تصور کرد که مغز در این حالت بیکار است بلکه فعال تر از همیشه است ، فعالیت هایی مانند رویا پردازی ، تخیل و افکار خود محور که توسط شبکه حالت پیش فرض انجام می شود ، دستورات پیچیده ای برای مغز بهمراه دارد .
- مغز ما هیچ وقت بیکار نیست ، وقتی ما کاری انجام نمی دهیم مغز به صورت خودکار به حالت پیش فرض می رود و تا زمانی که یک محرک خارجی موجب فعالیت بخش دیگری از مغز نشود در همین حالت خودکار و ناخودآگاه باقی می ماند و به محض اینکه فرد به کاری مشغول شود فعالیت حالت پیش فرض کاهش می یابد و انرژی لازم برای توجه فرد به عامل بیرونی فراهم می شود (مثلا زمانی که فرد شروع به خواندن متنی می کند) .
- زمانی که ما کاری را بارها و بارها انجام دادیم کنترل آن به شبکه حالت پیش فرض سپرده می شود و در زمان انجام فعالیت های که نیاز به توجه و تمرکز بالایی ندارند و به اصطلاح ، ما آن ها را به صورت ناخودآگاه انجام می دهیم مانند رانندگی و رنگ آمیزی شبکه حالت پیش فرض فعال می شود چون همانطور که اشاره شد وقتی کاری را بارها و بارها انجام دادیم و انجام آن برای ما ناخودآگاه شد کنترل آن به شبکه حالت پیش فرض سپرده خواهد شد .
- شبکه حالت پیش فرض کاملا به صورت خودکار عمل می کند و زمانی که کاری را کامل آموختیم ، نیاز به فکر کردن را کمتر می کند و به ما اجازه می دهد وقایع آینده را پیش بینی کرده و سریع تر تصمیمی گیری کنیم مثل زمان رانندگی در مسیری که بارها آن مسیر را رفته ایم ، در این حالت فعالیت مغز روی شبکه حالت پیش فرض می رود و ما به راحتی رانندگی می کنیم که البته زمانی که اتفاقی که انتظارش را نداشتیم ، رخ دهد ، مغز از حالت شبکه پیش فرض (حالت ناخودآگاه) خارج می شود و ناخودآگاهی کم و خودآگاهی افزایش می یابد تا فرد تصمیم مناسبی برای آن شرایط بگیرد .
نقش بسیار مهم شبکه حالت پیش فرض در حل مسائل به شکل شهودی
- یکی از مهمترین کارهای شبکه حالت پیش فرض که به آن اشاره شد این است که شبکه حالت پیش فرض در نظارت بر محیط بیرون و جمع آوری اطلاعات نقش بسیار مهمی دارد که میزان نظارت این شبکه بر محیط بیرون و جمع آوری اطلاعات از آن ، بستگی به میزان توجه ما به محیط بیرون دارد به این شکل که هر چقدر ما به صورت متمرکز روی یک فعالیت بیرونی کار کنیم وتوجه بیشتری به آن داشته باشیم در این حالت میزان فعالیت شبکه پیش فرض به شدت کاهش یافته و نمی تواند نظارت وسیعی بر محیط داشته باشد و اطلاعات لازم را جمع آوری کند .
- در مقابل موقعیتی را در نظر بگیرید که فرد در حال انجام کاری است ولی توجه و تمرکز زیادی روی آن ندارد و به اصطلاح دارد به صورت خودکار و ناخودآگاه آن را انجام می دهد مثلا زمان رانندگی ، پیاده روی ، ظرف شستن ، حمام کردن ، رنگ آمیزی و کارهایی از این قبیل ، در چنین زمان هایی شبکه حالت پیش فرض یک توجه متمرکز سطح پایین ولی وسیع را پشتیبانی می کند و به جمع آوری اطلاعات در سطح وسیع می پردازد .
- پس می توان نتیجه گرفت که شبکه حالت پیش فرض در حال جمع آوری اطلاعات از جهان بیرون است آن هم از سطحی وسیع و به صورت دائمی و خودکار ، زمانی این جمع آوری اطلاعات توسط شبکه پیش فرض کاهش می یابد که ما بخواهیم تمام یا بخشی از توجه خود را به یک مسئله ی بیرونی بدهیم و اصطلاحا به صورت متمرکز روی آن کار کنیم در چنین حالتی جمع آوری اطلاعات توسط شبکه پیش فرض کاهش می یابد (مثلا بخواهیم کتابی را مطالعه کنیم ) .
- در اینجا می توانیم پی به یک امر مهم ببیریم و آن هم اینکه وقتی ما با مسئله ای روبه رو هستیم و می خواهیم با تمرکز آن را حل کنیم و به جواب نمی رسیم ، در چنین حالتی چون توجه ما کاملا به دنیای بیرون معطوف شده در نتیجه سطح فعالیت شبکه حالت پیش فرض که دارد به صورت دائمی و خودکار آن هم در سطحی وسیع اطلاعات را جمع آوری می کند ، کاهش می یابد ، در چنین حالتی ما اطلاعات زیادی برای حل مسئله نداریم ، پس راه حل چیست ؟ اینکه به کاری که آن را به صورت ناخودآگاه انجام میدهیم روی بیاوریم مثلا پیاده روی ، دوش گرفتن یا رنگ آمیزی در این حالت سطح فعالیت شبکه حالت پیش فرض افزایش یافته و حجم وسیعی از اطلاعات را از محیط بیرون جمع آوری می کند و حالا ما حجم گسترده تری از اطلاعات را نسبت به زمانی که به صورت خودآگاه و متمرکز روی مسئله کار می کردیم ، در اختیار داریم و این جاست که یک دفعه به جواب مسئله به صورت ناخودآگاه و شهودی می رسیم و به اصطلاح می گوییم که جواب به ذهنم آمد و مسئله حل می شود .
نکته کاربردی و مهم : در زمان هایی که ما در حال انجام کاری هستیم که آن را به صورت ناخودآگاه انجام می دهیم که نیاز به توجه و تمرکز کمی دارد مانند رنگ آمیزی یا پیاده روی ، شبکه حالت پیش فرض یک توجه سطح پایین ولی دائمی و خودکار را در سطحی وسیع پشتیبانی می کند .
- در این حالت (حالتی که فرد دارد کاری را به صورت خودکار و ناخودآگاه انجام می دهد) فرد در حالت اکتشاف یا هشیاری قرار می گیرد آن هم یک اکتشاف ناخودآگاه ، یعنی اینکه فرد کاملا روی مسئله متمرکز نیست ولی در حال انجام فعالیت دیگری است (مثلا دارد رنگ آمیزی میکند) در این حالت است که شبکه حالت پیش فرض اطلاعات را به صورت دائمی و خودکار آن هم در سطحی وسیع جمع آوری می کند و شخص حالا منبع عظیمی از اطلاعات را برای حل مسئله در اختیار دارد که جواب مسئله هم در این اطلاعات قرار دارد .
- البته همانطور که قبلا هم به آن اشاره شد برای اینکه ایده در ذهن ما شکل بگیرد باید شبکه نورونی آن در مغز ایجاد شود و این نیازمند زمان است و شاید گاهی اوقات شکل گیری این شبکه نورونی نیازمند زمان بیشتری باشد ، پس باید به اندازه کافی صبور باشیم و در مسیر رسیدن به هدف گام برداریم و همان مواردی که قبلا به آن اشاره شد را انجام دهیم تا شبکه نورونی ایده در مغزمان شکل بگیرد .
خلاصه بحث
در آخر به صورت خلاصه اینکه ما در مغز خود بخشی به نام شبکه حالت پیش فرض داریم که این شبکه نقش اساسی در خلاقیت ما و رسیدن به راه حل های شهودی دارد که بیشترین میزان فعالیت آن زمانی است که ما در حال استراحت هستیم یا در حال انجام دادن فعالیتی که نیاز به تمرکز و توجه زیادی ندارد مثل رنگ آمیزی چون رنگ آمیزی نیاز به تمرکز زیادی ندارد و تقریبا به صورت ناخودآگاه انجام می شود که ما با رنگ آمیزی میتوانیم سطح فعالیت شبکه حالت پیش فرض مغز را بالا نگه داریم و از مزایای فعالیت این شبکه ی حیرت انگیز مغز بهره مند شویم .
نقش بسیار مهم شبکه حالت پیش فرض در حل مسائل به شکل شهودی
- یکی از مهمترین کارهای شبکه حالت پیش فرض که به آن اشاره شد این است که شبکه حالت پیش فرض در نظارت بر محیط بیرون و جمع آوری اطلاعات نقش بسیار مهمی دارد که میزان نظارت این شبکه بر محیط بیرون و جمع آوری اطلاعات از آن ، بستگی به میزان توجه ما به محیط بیرون دارد به این شکل که هر چقدر ما به صورت متمرکز روی یک فعالیت بیرونی کار کنیم وتوجه بیشتری به آن داشته باشیم در این حالت میزان فعالیت شبکه پیش فرض به شدت کاهش یافته و نمی تواند نظارت وسیعی بر محیط داشته باشد و اطلاعات لازم را جمع آوری کند .
- در مقابل موقعیتی را در نظر بگیرید که فرد در حال انجام کاری است ولی توجه و تمرکز زیادی روی آن ندارد و به اصطلاح دارد به صورت خودکار و ناخودآگاه آن را انجام می دهد مثلا زمان رانندگی ، پیاده روی ، ظرف شستن ، حمام کردن ، رنگ آمیزی و کارهایی از این قبیل ، در چنین زمان هایی شبکه حالت پیش فرض یک توجه متمرکز سطح پایین ولی وسیع را پشتیبانی می کند و به جمع آوری اطلاعات در سطح وسیع می پردازد .
- پس می توان نتیجه گرفت که شبکه حالت پیش فرض در حال جمع آوری اطلاعات از جهان بیرون است آن هم از سطحی وسیع و به صورت دائمی و خودکار ، زمانی این جمع آوری اطلاعات توسط شبکه پیش فرض کاهش می یابد که ما بخواهیم تمام یا بخشی از توجه خود را به یک مسئله ی بیرونی بدهیم و اصطلاحا به صورت متمرکز روی آن کار کنیم در چنین حالتی جمع آوری اطلاعات توسط شبکه پیش فرض کاهش می یابد (مثلا بخواهیم کتابی را مطالعه کنیم ) .
- در اینجا می توانیم پی به یک امر مهم ببیریم و آن هم اینکه وقتی ما با مسئله ای روبه رو هستیم و می خواهیم با تمرکز آن را حل کنیم و به جواب نمی رسیم ، در چنین حالتی چون توجه ما کاملا به دنیای بیرون معطوف شده در نتیجه سطح فعالیت شبکه حالت پیش فرض که دارد به صورت دائمی و خودکار آن هم در سطحی وسیع اطلاعات را جمع آوری می کند ، کاهش می یابد ، در چنین حالتی ما اطلاعات زیادی برای حل مسئله نداریم ، پس راه حل چیست ؟ اینکه به کاری که آن را به صورت ناخودآگاه انجام میدهیم روی بیاوریم مثلا پیاده روی ، دوش گرفتن یا رنگ آمیزی در این حالت سطح فعالیت شبکه حالت پیش فرض افزایش یافته و حجم وسیعی از اطلاعات را از محیط بیرون جمع آوری می کند و حالا ما حجم گسترده تری از اطلاعات را نسبت به زمانی که به صورت خودآگاه و متمرکز روی مسئله کار می کردیم ، در اختیار داریم و این جاست که یک دفعه به جواب مسئله به صورت ناخودآگاه و شهودی می رسیم و به اصطلاح می گوییم که جواب به ذهنم آمد و مسئله حل می شود .
نکته کاربردی و مهم : در زمان هایی که ما در حال انجام کاری هستیم که آن را به صورت ناخودآگاه انجام می دهیم که نیاز به توجه و تمرکز کمی دارد مانند رنگ آمیزی یا پیاده روی ، شبکه حالت پیش فرض یک توجه سطح پایین ولی دائمی و خودکار را در سطحی وسیع پشتیبانی می کند .
- در این حالت (حالتی که فرد دارد کاری را به صورت خودکار و ناخودآگاه انجام می دهد) فرد در حالت اکتشاف یا هشیاری قرار می گیرد آن هم یک اکتشاف ناخودآگاه ، یعنی اینکه فرد کاملا روی مسئله متمرکز نیست ولی در حال انجام فعالیت دیگری است (مثلا دارد رنگ آمیزی میکند) در این حالت است که شبکه حالت پیش فرض اطلاعات را به صورت دائمی و خودکار آن هم در سطحی وسیع جمع آوری می کند و شخص حالا منبع عظیمی از اطلاعات را برای حل مسئله در اختیار دارد که جواب مسئله هم در این اطلاعات قرار دارد .
- البته همانطور که قبلا هم به آن اشاره شد برای اینکه ایده در ذهن ما شکل بگیرد باید شبکه نورونی آن در مغز ایجاد شود و این نیازمند زمان است و شاید گاهی اوقات شکل گیری این شبکه نورونی نیازمند زمان بیشتری باشد ، پس باید به اندازه کافی صبور باشیم و در مسیر رسیدن به هدف گام برداریم و همان مواردی که قبلا به آن اشاره شد را انجام دهیم تا شبکه نورونی ایده در مغزمان شکل بگیرد .
خلاصه بحث
در آخر به صورت خلاصه اینکه ما در مغز خود بخشی به نام شبکه حالت پیش فرض داریم که این شبکه نقش اساسی در خلاقیت ما و رسیدن به راه حل های شهودی دارد که بیشترین میزان فعالیت آن زمانی است که ما در حال استراحت هستیم یا در حال انجام دادن فعالیتی که نیاز به تمرکز و توجه زیادی ندارد مثل رنگ آمیزی چون رنگ آمیزی نیاز به تمرکز زیادی ندارد و تقریبا به صورت ناخودآگاه انجام می شود که ما با رنگ آمیزی میتوانیم سطح فعالیت شبکه حالت پیش فرض مغز را بالا نگه داریم و از مزایای فعالیت این شبکه ی حیرت انگیز مغز بهره مند شویم .
منبع: www.relaxcolor.ir